البته افرادی که به درستی نکات تغذیه‌ای را در طول ماه مبارک رمضان رعایت کرده‌اند راحت‌تر می‌توانند خود را با شرایط پس از این ماه وفق دهند. مشکلات تغذیه‌ای و گوارشی بیشتر افرادی را تهدید می‌کند که الزامات تغذیه‌ای را در طول دوران روزه‌داری و در ساعات پس از افطار تا سحر رعایت نکرده باشند. کارشناسان تغذیه اغلب توصیه می‌کنند که پس از ماه مبارک رمضان از خوردن غذاهای سنگین و پرحجم در یک وعده خودداری کرده و به مرور و در وعده‌های کوچک‌تر معده خود را به‌تدریج آماده حجم بیشتری از مواد غذایی کنیم؛ چرا که چند روزی زمان لازم است تا سیستم گوارشی بدن خود را با شرایط تغذیه‌ای پس از ماه مبارک رمضان وفق دهد. برای آشنا شدن بیشتر با نکات تغذیه‌ای که افراد باید پس از ماه مبارک رمضان رعایت کنند نظر دکتر احمدرضا درستی، متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران را جویا شدیم.
دکتر احمد رضا درستی درباره جبران کاهش نسبی آب بدن پس از ماه مبارک رمضان گفت: روزه‌داری ماه مبارک رمضان در کسانی که عادت به نوشیدن آب و مایعات کافی نداشته‌اند، منجر به کم آبی بدن می‌شود. بخشی از کاهش وزن این افراد در اثر از دست دادن آب بدن است که ادامه این وضع قوای جسمی و فکری آنها را کاهش می‌دهد. توصیه می‌شود همگان از روزهای آغازین پس از ماه رمضان هر روز بین 8-10 لیوان آب خالص (که زیاد خنک نباشد) بنوشند. علاوه بر این، نوشیدن 2-3 لیوان چای (ترجیحا چای سبز) کمرنگ و همچنین افزودن آبلیمو به آب نوشیدنی (بدون افزودن شکر) مناسب خواهد بود.
این متخصص تغذیه کاهش بیش از اندازه وزن به‌دلیل سحری نخوردن را از مواردی دانست که پس از ماه رمضان باید جبران شود و گفت: کسانی که طی روزه‌داری ماه مبارک رمضان به سحری نخوردن عادت داشته یا در شب‌های روزه‌داری عموما غذای کمتر از نیاز خود دریافت کرده‌اند، در پایان ماه مبارک رمضان ممکن است بیش از حد وزنشان کاهش یافته باشد. این کمبود وزن در برخی افراد می‌تواند به سوءتغذیه بعدی منجر شود که توان جسمی و فکری آنها را مورد لطمه قرار می‌دهد. لازم است این افراد طبق توصیه متخصص اقدام به برنامه‌ریزی برای دریافت مقدار غذا و مایعات مناسب کنند تا وزن آنها به شرایط مناسب برسد. برخی از کسانی که طی روزه‌داری کمتر از نیاز خود غذا دریافت کرده‌اند، در پایان ماه مبارک رمضان به‌جای آنکه وزن از دست داده باشند، ممکن است وزن گرفته باشند. این اضافه وزن الزاما به‌دلیل افزایش مقدار چربی و پروتئین بدن نیست و اغلب به‌دلیل تجمع مایعات در بدن آنهاست.افرادی که به‌دلیل مصرف مایعات دچار اضافه وزن شده‌اند نیز باید با رجوع به متخصصان تغذیه از نظر آنها درباره نکاتی که باید جهت کاهش وزن رعایت کنند، بهره‌مند شوند.
دکتر درستی درباره اقداماتی که جهت کاهش وزن پس از ماه مبارک رمضان باید انجام گیرد گفت: بعضی از روزه‌داران در شب‌های رمضان به دفعات به مهمانی رفته یا میزبان بوده‌اند و در آن شب‌ها بیش از نیاز خود غذا به‌ویژه غذاهای پرچرب و گاه شور و شیرینی به‌ویژه شیرینی پرچربی و پرکالری زولبیا و بامیه مصرف کرده‌اند. نتیجه این نوع تغذیه عموما افزایش وزن در پایان رمضان است. این افراد نیز باید تحت نظر متخصص اقدام به برنامه‌ریزی برای دریافت مقدار مناسب غذا و مایعات کنند. عدهای از روزه‌داران در شب‌های رمضان با انتخاب غذاهای چرب و شور ، مصرف سبزیجات و لبنیات و گاه میوه‌ها را کنار گذاشته اند. نتیجه این نوع تغذیه کمبود برخی ویتامین‌ها و املاح در بدن افراد در انتهای ماه رمضان است. بهتر است این افراد طبق توصیه متخصص اقدام به برنامه‌ریزی برای غذا و مایعات مناسب کنند تا سوء تغذیه آنها از بین برود.
دکتر درستی با اشاره به اهمیت تغذیه در کودکان گفت: بخشی از کودکان و نوجوانان کشور با عدم‌دریافت غذای مناسب و کافی، به سوء تغذیه مبتلا هستند که این سوء تغذیه در مراحل پیشرفته با کاهش وزن و کوتاهی قد خود را نشان می‌دهد. عدهای از این افراد حتی ظاهری سالم دارند ولی خون کافی در بدن آنها ساخته نشده یا استخوان‌هایشان نرم و پوک شد و یا کمبود برخی ویتامین‌ها به سلامت پوست و مو و بینایی آنها لطمه زده است. افرادی که در سنین نوجوانی توفیق روزه‌داری یافته‌اند، طبق وظیفه شرعی خود موظف به رعایت اصول تغذیه در دوران پس از روزه‌داری هستند تا مواد غذایی کافی و مناسب و بموقع را دریافت کرده و خدای ناکرده به سوءتغذیه مبتلا نشوند. از آنجا که مقدار غذای مناسب برای هر فرد با توجه به شرایط فیزیولوژیک و وضعیت جسمانی و فعالیت او متفاوت است، لذا توصیه می‌شود با مشاوره با متخصص، بهترین روش تغذیه نوجوانان پس از ماه مبارک تعیین و اجرا شود.
دکتر درستی درباره تطبیق دستگاه گوارش با شرایط پس از ماه مبارک رمضان گفت: یک ماه امساک روزانه (حدود 15ساعت غذانخوردن) موجب می‌شود تا دستگاه گوارش خود را با آن شرایط تطبیق دهد. لذا در روزهای بعد از ماه مبارک رمضان، نباید به‌گونه‌ای ناگهانی غذای فراوان (و گاه بیش از حد سرد یا گرم) مصرف کرد. این روش موجب لطمه گوارشی‌ای می‌شود که گاه تا مدت‌ها موجب آزار افراد خواهد شد. این کارشناس با اشاره به تفاوت میان سوخت‌و‌ساز در ماه رمضان و پس از آن گفت: یک ماه امساک روزانه (حدود 15ساعت غذا نخوردن در طول روز) موجب می‌شود تا بدن میزان سوخت و ساز خود را بسته به شرایط روزه داری تغییر دهد. لذا سوخت انرژی در بدن تا حدودی کاهش می‌یابد. به این دلیل، در روزهای بعد از ماه مبارک رمضان نباید غذای فراوان مصرف شود. این کار موجب افزایش ناگهانی وزن افراد در آغازین روزهای پس از روزه داری می‌شود که گاه تا مدت‌ها موجب آزار افراد خواهد شد. بهتر است صبحانه در حد مناسب میل شود و ناهار نیز بسیار پرچرب و سنگین نباشد و در حد معقول صرف شود. صرف غذای سبک و حاضری (از قبیل ماست و خیار یا پنیر و هندوانه) به‌عنوان شام مناسب خواهد بود. مصرف میان وعده‌های پیش از ظهر و همچنین عصرانه بسیار به سلامت تغذیه کمک می‌کند.
حدود 15 ساعت غذا نخوردن در طول روز در ماه مبارک موجب حذف میان وعده‌ها شده و بدن به شرایط خاص دوره روزه‌داری خود را عادت داده است. از آنجا که در رژیم غذایی معمول توصیه می‌شود علاوه بر وعده‌های اصلی میان وعده‌های مناسب نیز مصرف شود، لذا مصرف میان‌وعده‌های مناسب پیش از ظهر و همچنین عصرانه که حاوی لقمه‌ای کوچک از نان و پنیر و گردو یا خیار و چای و خرما و 2 واحد میوه است (مثل یک سیب متوسط و 2 شلیل درشت) بسیار به سلامت تغذیه کمک خواهد کرد.
تغییر را ادامه دهید
نباید فراموش کنیم که ماه رمضان فرصتی است برای تغییر؛ تغییری که هم در بعد معنوی زندگی می‌توان آن را دید و حس کرد و هم در بعد جسمانی. به همین دلیل متخصصان و کارشناسان تغذیه بارها هشدار داده‌اند و گفته‌اند که به عادات مثبت غذایی‌ای که طی این ماه به دست آورده‌اید، ادامه دهید و آنها را به‌راحتی ترک نکنید؛ اگر توانسته‌اید یک ماه سیگار نکشید، یک ماه نوشابه و فست‌فودها را کنار گذاشته‌اید و یک ماه کمتر از غذاهای چرب و پرکالری استفاده کرده‌اید، مطمئن باشید از این پس هم می‌توانید.
اما اگر نمی‌توانید روال مثبت تغذیه‌ای ماه رمضان را پس از آن نیز ادامه دهید توجه داشته باشید که به هیچ وجه نباید به سرعت به شرایط تغذیه‌ای در ماه‌های عادی بازگردید بلکه باید به‌تدریج تغذیه خود را تا حجم عادی افزایش دهید. این به آن معناست که با حرکتی آرام و طی چندین روز به حجم غذاهای خود در طول روز اضافه کرده و تا حد امکان نیز از پرخوری در روزهای بعد از ماه رمضان اجتناب کنید.
